SOOMAALIYA OO SI RASMI AH LOOGA CAFIYAY DEYNTII .XASAN SHEIKH IYO XASAN CALI KHEYRE OO WADAAGAY A DHIBCAHA UGU BADAN EE GUUSHA DEYN-CAFINTA.

SOOMAALIYA OO SI RASMI AH LOOGA CAFIYAY DEYNTII .XASAN SHEIKH IYO XASAN CALI KHEYRE OO WADAAGAY A DHIBCAHA UGU BADAN EE GUUSHA DEYN-CAFINTA.

Somaaliya ayaa ugu dambeyn caawo laga cafiyay lacag ku dhow 5 bilyan oo dollarka mareykanka oo aay kula haayeen dalalka iyo ururada maaliyeed ee ugu waa weyn caalmaka, xaflad ka dhacday wadanka mareykan oo aay soo qaban qaabisay hayada lacagta aduunka ee la yiraahda IMF ayaa lagu shaaciyay in somaliya aanay laga bilaabo maanta aheyn qaran qaameeysan. Deymahaan ayaa soo tixnaa sanado badan deyntan waxaa laqaatay 30 kii sano ee ugu horeysay xornimadadalka, lakin lacagta ugu badan waxaa la amaahday intii udhaxeysay 1978-1990 kii markaas oo aay talada haayeen militerigii xoogay xukunka dalka.

Marka laga hadlaayo qaababka aay ku yimaadeen deymahaan waxaa la sheegaa iney isugu jiraan dhaqaale lagu fuliyay mashaariic la xiriira beeraha, xoolaha, dhismayaal iyo qeyb la rumeysan yahay in loo adeegsaday arimo siyaasadeed howlo ciidan iyo dano shaqsi ah waa xiligii miletariga aay heysteen awooda dalka. Sido kale waxaa la sheegaa in kala bar lacagtaan aay ku timid dul saar kii ka dhashay mudadii fogeyd ee deynta laga sugaayay somaliya.

Sanadkii 2012 markii laga soo baxay mudadii dowladii ku meel gaarka aheyd lana doortay madaxweyne Hassan sheikh mohamud  ayaa dowladu bilowday ololaha deyn cafinta si uu dalku ugu gudbo marxalad cusub oo isku filnaasho maaliyeed ah. Waxey qaadatay 11 sano oo xiriir ah madaxweyne Hassan sheikh Mohamud wuxuu nasiib uyeeshay in ololaha deyn cafinta labilaabo isagoo madaxweyna ah lana dhameystiro isagoo mar kale kusoo laabtay madaxtinimada taas oo siineysa mudnaanta koowaad ee natiijada deyn cafinta.

Raisul wasaarihii hore ee somaliya mudane Hassan Ali kheyre waa qofka labaad ee loo yaqaano deyn cafinta, dadkii sida tooska ah uga shaqeynaayay 11 sano howsha deyn cafinta  ayaa mar walba qira sida hassan ali kheyre ubadalay guud ahaan siyaasadii deyn cafinta sida uu reer galbeedka uqasbay in howshaan dhab ka noqdaan iyo masaafadii aay soomaliya jartay saddex sano ii barkii uu xilka haayay, markii wadan wadan loo eego deynta ugu badan somaliya waxaa ka cafiyay Mareykanka lacagtas oo lagu qiyaaso ilaa 1 bilyan oo dollar, Ruushka waxey somaliya ku lahaayeen in ka badan 600 milyan oo dollar, Talyaanigu in ka badan 500 milyan oo dollar halka uu Faransiiska uu somaliya ku lahaa in 400 milyan oo dollar, dalalka carabta sida Sucuudiga, Ciraaq, Imaaraadka iyo Kuweit ayaa ka mid ah dalalkii deynta kulahaa somaliya.

Dhamaan deymahaas waa la cafiyay caawa, laga bilaabo caawo oo ah 13 December 2023 somaiya waxey ku jirtaa dalalka aan deymaha lagu laheyn ee ku yaala caalamka, waxaana la eeegayaa  sida aay uga faideysato fursadaan dahabiga ah xili aay dalalka deriskeeda ah aay la ciirciirayaan deymo fara badan.